Newgrange – Eit av Irlands eldste monument.
Men kva er Newgrange?
Ordet «grange», betyr gårdshus. Ofte ein gård med hovedhus, og samling med tilhøyrande mindre hus. Eit gårdhus i ei husklynge. Det vi på norsk kan samanlikne eit klyngetun.
Kva er historien med Newgrange?
Ein forhistorisk gravhaug og offerplass. Den er over 5000 år gammal. Eldre en Stonehenge og pyramidekomplekset ved Giza. På 1960 og 70 talet, starta arkeologar med restaureringsarbeid. Arkeolog Michael O’Kelly, var den som leda arbeidet på Newgrange. Newgrange ligg litt nord for Dublin. Inn i fylke «County Meath” og i eit dalføre, med elva Boyne. Boyne er ei stor og fin elv, som renner nedover dalen. Den bukter seg langs den flate «Boyne» dalbotn. Her ligg også eit visningssenter «Brú na Bóinne” Heile dette område har mange gamle minnesmerke. Kloster, gravminne og «Slane», ei gammal borg. I tillegg ligg også Knowth og Dowth her. Dei er tilsvarande gravplassar som Newgrange. Dei høyre til under betydninga «grange» Stort del av Boyne dalen er på UNESCO sin verdsarvliste.
Newgrange er eit byggverk i stein, frå år 3200 f.k Det er frå Neolittisk tidsperiode. Dette er i den siste perioden av steinalderen. Tyder på at Newgrange er bygd som gravplass, minne og for gudedyrking.
Newgrange
Newgrange er plassert på eit høgdedrag over dalen. Er konstruert som ein sirkel. Med diameter på 80 meter. Bygd kuppelforma og høgste punkt er 13 meter.
Dette er ein konstruksjon, som må ha krevd høg kunnskap. Den indre konstruksjonen imponerer stort. Med stor granittskifer som støtter kvarandre, kvar stein støtter og overlappar kvarandre.
Høgt oppe på veggen er den en smal inngang på 19 meter. 17 store skiferstein er brukt som tak i denne passasjen. Støttet opp av svære ståande granittstein. Etter passasjen opnar eit ovalt rom seg opp. Med tre siderom og offerplass i midten. Stor kuppel over offerplassen. All stein i byggverket er nøye tilpassa kvar andre. Kvar stein er ei støtte i konstruksjonen og bærer heile ovale takkvelvingen.
Konstruksjon
Utvendig er det plassert 96 store steinblokker på mange tonn. Disse er plasser rundt heile bygget. Mange av dei har innhogd mønster i seg. Spiraler, sirkler og forskjellige symbol. Veggen utvendig er dekka med lys stein. Alt festa saman med mold og leire. Bygget er så godt konstruert, at ingen regndråpe eller lekkasje har komt gjennom steinkonstruksjonen.
Transport
All stein har blitt frakta opp til denne bakketoppen over Boyne dalen. All den kvite steinen utvendig kjem frå Wicklow fjella. Avstand på meir en 70 km. Mens granitt hellene kom frå Mourne fjella, 50 km vekke. Dei svære kantsteinane på mange tonn, kom sannsynlegvis frå Clogherhead område, sirka 30 km vekke.
Ein tenker seg at elva Boyne, har blitt brukt som transportveg. Frakt på flåtar. Vidare dradd opp på slede eller rundtømmer, innsmurt med gris . Dette for å minska friksjonen. Dei kan ha brukt tau av plantefiber for å dra sleden.
Heile konstruksjonen av byggverket og transporten, vitnar om høg ingeniør kunnskap. Dette utan moderne reiskap.
Men det som kanskje imponere forskarane mest – er at bygget er tilpassa astrologi. På ein dag i året, kjem solstråle inn opninga i passasjen. Solstrålane treff offerplassen. Dei lyse opp heile rommet, i ca 17 minutter. Dette skjer på den 21. desember, den kortaste dagen i året. Denne datoen er populær å besøke Newgrange. Er dessverre oppbestilt i mange år framover
Inngangen til Newgrange
Korleis kunne steinalder folk, ha kunnskap til å konstruere eit slikt byggverk? Når du kjem inn i Newgrange, blir du slått av den enorme konstruksjonen og historiske susen. Etter den smale passasjen opnar det seg opp, med ein stor ovalt rom. Der midt på golvet var offerplassen. Over ein takkvelvingen og der ein flate steinen som senter i kuppelen. På golvet har arkeologar funne spor av over 5000 år gamle beinrestar frå menneske. Her har dei døde blitt kremert.
For å besøkje Newgrange, må du gjennom eit visningssenter. Her er det buss som tar deg opp til Newgrange. Guidet tur i små grupper.